Το 1981, ο Shel Silverstein έγραψε και δημοσίευσε ένα παραμύθι με τον τίτλο «Το κομμάτι που λείπει συναντά το μεγάλο Ο». Μέσα από αυτό, ο ίδιος καταφέρνει στην πραγματικότητα να συμπυκνώσει με απλό και ταυτόχρονα ουσιαστικό τρόπο την πορεία ενός ανθρώπου για την αναζήτηση ενός συντρόφου, τις δυσκολίες που ενδέχεται να βιώσει, τη μοναξιά και τελικά το στοιχείο που θα μπορέσει να μας οδηγήσει σε μία υγιή και ώριμη σχέση: όχι η ανάγκη να καλύψουμε κάποιο κενό αλλά η επιθυμία μας να συσχετιστούμε με τον Άλλον ως ολοκληρωμένες οντότητες, ως ισότιμοι σύντροφοι.
Στην αρχή του παραμυθιού, το κομμάτι-που-λείπει, ένα μικρό τρίγωνο περιμένει μόνο και λυπημένο κάποιον να το πάρει και να πορευτούν μαζί. Δεν γνωρίζει πού πηγαίνει και για ποιο λόγο, απλώς χρειάζεται κάποιον για να έρθει να το πάρει. Δίπλα του περνούν διάφορα σχήματα, στα οποία δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε τους διαφορετικούς συντρόφους που ενδέχεται να συναντήσει κανείς στη ζωή του. Για παράδειγμα, με κάποια σχήματα το μικρό τριγωνικό κομμάτι μπορούσε να ταιριάξει αλλά δεν μπορούσε να «κυλήσει», με άλλα μπορούσε να κυλήσει γιατί ήταν στρογγυλά αλλά δεν χωρούσε το κομμάτι να ταιριάξει. Κάποια σχήματα δεν γνώριζαν καθόλου την έννοια του «ταιριάζω» με κάποιον, άλλα ήταν πολύ ευαίσθητα και δεν μπορούσαν να πλησιάσουν το κομμάτι-που-λείπει μιάς και ήταν αιχμηρό και φοβούνταν μήπως τα τρυπήσει! Ένα σχήμα έβαλε το τριγωνικό κομμάτι-που-λείπει σε ένα ψηλό βάθρο και το άφησε εκεί για να το θαυμάζει μόνο, σε άλλα σχήματα έλειπαν πολλά κομμάτια και δεν μπορούσε το κομμάτι-που-λείπει να καλύψει όλα τα κενά, ενώ κάποια ακόμη είχαν υπερβολικά κομμάτια και δεν υπήρχε άλλος χώρος για το μικρό τρίγωνο.
Σε αυτά τα διαφορετικά σχήματα που παρουσιάζει ο Silverstein διακρίνονται τα διαφορετικά είδη σχέσεων και συντρόφων που μπορεί να συναντήσει κανείς. Για παράδειγμα, «Με κάποια σχήματα ταίριαζε αλλά δεν μπορούσε να κυλήσει» (ένας/μια σύντροφος που μπορεί να συνυπάρχει κανείς, αλλά δεν μπορεί να υπάρχει εξέλιξη και η σχέση παραμένει στάσιμη), «Κάποια σχήματα δεν γνώριζαν καθόλου την έννοια του «ταιριάζω» με κάποιον» (άνθρωποι που δεν γνωρίζουν πώς να συνυπάρχουν και να δημιουργούν σχέσεις) «σε άλλα έλειπαν πολλά κομμάτια» (άτομα με πολλές συναισθηματικές ελλείψεις που δεν είναι σε θέση να προσφέρουν σε μία σχέση) «κάποια ακόμη είχαν υπερβολικά κομμάτια» (άνθρωποι που θέτουν άλλες προτεραιότητες στην καθημερινότητα και δεν ενδιαφέρονται για κάποια σχέση).
Το κομμάτι-που-λείπει, απογοητευμένο που δεν βρίσκει κάποιον να το πάρει μακριά, προσπαθεί να γίνει ελκυστικό και στολίζεται με λουλούδια. Και σε αυτή την περίπτωση ωστόσο, κάποιος του παίρνει τα λουλούδια και φεύγει μακριά. Τελικά καταφέρνει να βρει ένα στρογγυλό σχήμα με το οποίο ταιριάζει και αρχίζουν να κυλούν μαζί. Όμως, καθώς κυλούν μαζί, το κομμάτι-που-λείπει αρχίζει να μεγαλώνει και να μεγαλώνει μέχρι που δεν χωράει πια στο στρογγυλό σχήμα. «Μα γιατί μεγαλώνεις;» ρωτά το στρογγυλό σχήμα, και το κομμάτι δεν γνωρίζει. Το στρογγυλό σχήμα ωστόσο έψαχνε για ένα κομμάτι-που-λείπει και που δεν θα μεγαλώνει, και έτσι αποφασίζει να το αφήσει πίσω του. Σε αυτό το κομμάτι της ιστορίας, ο Silverstein απεικονίζει την πορεία μιας σχέσης που φαίνεται να ξεκινά ομαλά. Αν και τα δύο κομμάτια ενώνονται για να καλύψουν τα κενά τους, οι ελλείψεις και των δύο ταιριάζουν και εφαρμόζουν απόλυτα, με αποτέλεσμα η σχέση να εξελίσσεται και να προχωρά. Κάποια στιγμή ωστόσο, ο ένας σύντροφος (το κομμάτι-που-λείπει στην προκειμένη περίπτωση) μεγαλώνει, ωριμάζει, αλλάζουν οι ανάγκες και οι προτεραιότητες του και έτσι δεν μπορεί πλέον να καλύψει απλώς το συναισθηματικό κενό του συντρόφου του. Χρειάζεται κάτι διαφορετικό, αλλά το στρογγυλό σχήμα δεν φαίνεται να προσπαθεί να μεγαλώσει μαζί του για να συνεχίσουν να ταιριάζουν. Άλλωστε, όπως μας γράφει και στο παραμύθι, το στρογγυλό σχήμα έψαχνε για κάποιον που δεν θα μεγαλώσει, χρειαζόταν κάποιον που θα του ταίριαζε και θα το είχε ανάγκη.
Στο τελευταίο κομμάτι της ιστορίας, το τριγωνικό κομμάτι-που-λείπει μένει ξανά μόνο μέχρι που εμφανίζεται ένα σχήμα διαφορετικό από τα άλλα. Είναι ένας Κύκλος, ένα σχήμα που φαινόταν να έχει ακριβώς όσα χρειαζόταν, ούτε λιγότερα ούτε περισσότερα! Και έτσι ακολουθεί ένας μινιμαλιστικός και ταυτόχρονα αξιοπρόσεκτος διάλογος:
– Τι θέλεις από μένα, ρωτάει το Κομμάτι-που-λείπει.
– Τίποτα!
– Τι θέλεις να σου δώσω;
– Τίποτα!
– Ποιος είσαι, ρωτάει το Κομμάτι-που-λείπει.
– Είμαι το Μεγάλο Ο, λέει το Μεγάλο Ο.
– Μμμ, νομίζω πως αυτός που περιμένω τόσες μέρες είσαι εσύ, λέει το Κομμάτι-που-λείπει. Μήπως είμαι το κομμάτι που σου λείπει;
– Μα, εμένα δεν μου λείπει κανένα κομμάτι, λέει το Μεγάλο Ο. Δεν μπορώ να σε
βάλω κάπου…
– Μμμ, κρίμα, λέει το Κομμάτι-που-λείπει! Νόμιζα ότι μαζί θα μπορούσαμε να
Κυλάμε…
– Μαζί μου δεν μπορείς να κυλάς, λέει το Μεγάλο Ο. Όμως, μήπως μπορείς να
κυλάς μόνο σου;;;
(Silverstein, 1981)
Το κομμάτι-που-λείπει δεν μπορεί να κατανοήσει το Μεγάλο Ο, ένα σχήμα που δεν είχε κάποιο έλλειμμα και δεν χρειαζόταν απλώς κάποιον να γεμίσει το κενό. Το Μεγάλο Ο αντιπροσωπεύει ένα άτομο ολοκληρωμένο, που διαχειρίζεται τις ελλείψεις του χωρίς να βασίζεται σε κάποιο σύντροφο για να το συμπληρώσει. Έτσι σε αυτό το σημείο της ιστορίας, τα δύο σχήματα δεν μπορούν ταιριάξουν, το Μεγάλο Ο ωστόσο προσκαλεί το κομμάτι-που-λείπει να κυλήσει μόνο του. Η πορεία χωρίς κάποιο σχήμα να ταιριάξει φαντάζει αδύνατη στο κομμάτι. Επιμένει ότι το σχήμα του είναι τριγωνικό και έτσι είναι πρακτικά αδύνατο να κυλήσει μόνο του. Το Μεγάλο Ο το προσκαλεί όμως να δοκιμάσει, και όσο καταφέρνει να κυλήσει θα δει πως τα σχήματα αλλάζουν και οι γωνίες του μπορεί να εξαφανιστούν. Αφού το Μεγάλο Ο το αποχαιρετά και συνεχίζει μόνο, το τριγωνικό κομμάτι-που-λείπει κάθεται για αρκετές μέρες και δεν κάνει τίποτα. Όμως σιγά σιγά το παίρνει απόφαση, σηκώνεται στη μία του γωνία και πέφτει. Και έτσι συνεχίζονται οι μέρες του σηκώνεται, πέφτει, σηκώνεται, πέφτει, σηκώνεται, πέφτει. Οι γωνίες του τριγωνικού κομματιού έτσι αλλάζουν, στρογγυλεύουν και όσο περνάει ο καιρός πράγματι αλλάζει το σχήμα του και πλέον δεν πέφτει αλλά αρχίζει να κυλά μόνο του αφού έχει γίνει πια ένας Κύκλος. Πλέον δεν τον νοιάζει πού πάει και γιατί, γνωρίζει μόνο ότι τσουλάει και θέλει να προχωράει. Τελικά συναντά στην πορεία του το Μεγάλο Ο και κυλούν μαζί, όχι ως κομμάτια του ίδιου σχήματος αλλά ως αυτοτελή σχήματα με δικής τους οντότητα το καθένα.
Το μήνυμα της ιστορίας μπορούμε να το συνοψίσουμε λοιπόν σε μία πρόταση που αναφέρθηκε στην αρχή. Η υγιής και ώριμη σχέση χρειάζεται να βασίζεται στην επιθυμία μας για συντροφικότητα, για έναν άνθρωπο που θα «κυλήσουμε» μαζί παράλληλα, και όχι στην ανάγκη να καλύψουμε ένα κομμάτι που μας λείπει. Το τριγωνικό κομμάτι-που-λείπει, μέσα από προσπάθεια (σηκωνόταν και έπεφτε, σηκωνόταν και έπεφτε), η οποία αδιαμφισβήτητα μέσα της έκρυβε δυσκολίες και μοναξιά, κατορθώνει να αλλάξει και να γίνει ένας αυτοτελής κύκλος χωρίς ελλείματα. Έτσι καταφέρνει να συναντήσει ξανά το Μεγάλο Ο και να κυλήσουν αυτή τη φορά μαζί, ισότιμοι σύντροφοι. Φυσικά είναι αναμενόμενο όλοι μας να διαθέτουμε συναισθηματικά ελλείμματα (π.χ. λόγω τραυματικών εμπειριών). Το Μεγάλο Ο δεν αντιπροσωπεύει ένα άτομο χωρίς ελαττώματα ή ανάγκες, αλλά καλύτερα, ένα άτομο που προσπαθεί και επεξεργάζεται όσο καλύτερα μπορεί αυτά τα ελλείμματα και αφουγκράζεται τις ανάγκες του χωρίς να περιμένει από έναν Άλλον να γεμίσει το κενό. Παρουσιάζει ένα ώριμο άτομο, που αξιοποιεί τις εμπειρίες του εποικοδομητικά για να εξελίσσεται.
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πράγματι περίπλοκες, αλλά και απαραίτητες στη ζωή ενός ανθρώπου. Σε πολλές περιπτώσεις, ενδέχεται ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας να μας βοηθήσει να τις διαχειριστούμε καλύτερα, όταν οι συνθήκες της καθημερινότητας ή τα τραύματα του παρελθόντος μας επιβαρύνουν υπερβολικά και μας καταβάλλουν. Η αναζήτηση και αποδοχή της βοήθειας συνιστά πάντα το πρώτο βήμα!
Βιργινία Αγγέλου
Ψυχολόγος
Πηγή: S. Silverstein (1981). The missing piece meets the big O. Harper & Row. New York.