Η ψυχοθεραπεία ή η συμβουλευτική δεν απευθύνονται μόνο σε μία συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων (π.χ. άτομα που έχουν λάβει κάποια διάγνωση) και δεν συνεπάγονται αυτόματα την ύπαρξη διαγνωσμένων ψυχικών διαταραχών. Πρόκειται για διαδικασίες που μπορούν να φανούν χρήσιμες για ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα και με διαφορετικές ανάγκες. Δυστυχώς, το στίγμα που ακόμα φαίνεται να συνοδεύει εν γένει τόσο την ψυχοθεραπεία όσο και τη συμβουλευτική (Lanin et al., 2013) πολλές φορές αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα, σε συνδυασμό με την έλλειψη γνώσης εξειδικευμένων επαγγελματιών που είναι κατάλληλοι για να προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες, άγνοια για το περιεχόμενο των διαδικασιών και για τα είδη των προσεγγίσεων που υπάρχουν, το φόβο για να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο και να εκτεθούμε μπροστά σε έναν Άλλον. Ειδικά για τους νεότερους ανθρώπους, έχει φανεί ότι η αναζήτηση βοήθειας από επαγγελματίες ψυχικής υγείας περνά ένα συγκεκριμένο μήνυμα στους συνομηλίκους: δεν έχω απλώς «κάποια προβλήματα» αλλά «χρειάζομαι βοήθεια». Ενώ αυτή η παραδοχή δεν είναι επιλήψιμη για σωματικά προβλήματα, η αναζήτηση βοήθειας για προβλήματα ψυχικής υγείας φαίνεται να συνδέεται αυτόματα με την παραδοχή κάποιας προσωπικής αδυναμίας ή ανεπάρκειας (Prior, 2012. Vogel et al., 2007).
Αν και η φροντίδα της σωματικής υγείας μας θεωρείται όχι μόνο αποδεκτή αλλά και απαραίτητη στην καθημερινότητα, η ψυχική υγεία συνήθως παραμελείται συστηματικά. Η φροντίδα της στις περισσότερες περιπτώσεις ενοχοποιείται και συνδέεται με συναισθήματα ντροπής. Παρ’ολ’αυτά, είναι άραγε δυνατόν να υποθέσουμε ότι θα περάσουμε τη ζωή μας αλώβητοι ψυχικά; Μεγαλώνοντας, βρισκόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά με καταστάσεις, ανθρώπους και συνθήκες εν γένει που καλούμαστε να διαχειριστούμε αυτόματα και άμεσα. Ασυνείδητα, σε πολλές περιπτώσεις αυτές οι καταστάσεις θα μας επιβαρύνουν, ενδέχεται να μας γεμίσουν με αρνητικά συναισθήματα (π.χ. φόβο, τρόμο, ντροπή, σύγχυση, ενοχή, ζήλια). Η ψυχοθεραπεία ή η συμβουλευτική συνιστούν διαδικασίες που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση αυτών των καταστάσεων, ώστε το άτομο να επιλύσει οποιαδήποτε εσωτερική σύγκρουση και να ανακουφιστεί ψυχικά. Ταυτόχρονα, ενδέχεται σε πολλές περιπτώσεις να βρεθούμε αντιμέτωποι και με καταστάσεις που δεν γνωρίζουμε πώς να διαχειριστούμε (π.χ. ένας αποχωρισμός, μία δύσκολη σχέση, η επικοινωνία με τους γονείς ή με τα παιδιά, το άγχος επίδοσης). Τόσο η ψυχοθεραπεία όσο και η συμβουλευτική μπορούν να αποτελέσουν μία χρήσιμη λύση και έναν ασφαλή χώρο για την έκφραση και επίλυση αυτών των ανησυχιών. Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας βρίσκεται εκεί ως σύμμαχος του ατόμου για να βρουν από κοινού την καλύτερη προσέγγιση για κάθε ζήτημα που προκύπτει.
Επομένως, πράγματι, η ύπαρξη του στίγματος γύρω από την ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική είναι αναμενόμενο να δυσκολεύει τους ανθρώπους να αναζητήσουν τη βοήθεια κάποιου επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η κατανόηση της σημασίας που έχει η καλή ψυχική υγεία ενός ατόμου για τη λειτουργικότητά του και η παραδοχή ότι όλοι είναι πιθανό να χρειαστούμε κάποια στιγμή εξειδικευμένη βοήθεια για ζητήματα ψυχικής υγείας, χωρίς αυτό ταυτόχρονα να μειώνει την αξία ή την αντοχή/δύναμή μας συνιστούν απαραίτητες προϋποθέσεις για το ξεκίνημα της ψυχοθεραπείας ή συμβουλευτικής.
Πηγές
Lannin, D. G., Guyll, M., Vogel, D. L., & Madon, S. (2013). Reducing the stigma associated with seeking psychotherapy through self-affirmation. Journal of Counseling Psychology, 60(4), 508.
Prior, S. (2012). Overcoming stigma: How young people position themselves as counselling service users. Sociology of health & illness, 34(5), 697-713.
Vogel, D.L., Wade, N.G. and Hackler, A.H. (2007) Perceived public stigma and the willingness to seek counseling: the mediating roles of self-stigma and attitudes towards counseling. Journal of Counseling Psychology, 54(1), 40–50.